Żyjemy w czasach żywności przetworzonej, przez co powinniśmy kontrolować poziom mikro- i makroelementów we krwi, aby w odpowiednim momencie zmienić dietę lub wesprzeć się odpowiednią suplementacją. Jod to pierwiastek, który jest szczególnie ważny dla zdrowia naszej tarczycy, nie zapominajmy o jego kluczowej roli dla prawidłowego funkcjonowania układu hormonalnego.
Za jakie procesy odpowiada jod?
Charakterystyka ogólna
Jod jest bioaktywnym składnikiem diety i pierwiastkiem potrzebnym do wyprodukowania hormonów tarczycy: tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3), która jest jej aktywną formą. (1) Odpowiadają one za prawidłowy rozwój i pracę mózgu, całego układu nerwowego, nerek i wszystkich mięśni. Procesy obejmujące syntezę białka, enzymów, dojrzewania komórek, jak również metabolizm kwasów nukleinowych i witamin są regulowane przez hormony tarczycy. (2) Jod jest niezbędny do prawidłowego przebiegu ciąży i rozwoju płodu. Jod nie jest magazynowany w ludzkim organizmie, stąd konieczność codziennego dostarczania go z dietą w odpowiednich ilościach. (3)
Jod:
- pomaga w prawidłowej produkcji hormonów tarczycy i w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy
- pomaga w utrzymaniu prawidłowych funkcji poznawczych
- przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego
- pomaga zachować zdrową skórę
W jakich produktach znajdziemy najwięcej jodu?
Jod w największych ilościach występuje w produktach pochodzenia morskiego, następnie warto sięgnąć po mleko i przetwory mleczne oraz jaja (4), a także:
- dorsz: 110 µg/100g produktu
- mintaj: 103 µg/100g produktu
- łosoś: 44 µg/100g produktu
- makrela wędzona: 40 µg/100g produktu
- świeża flądra: 20 µg/100g produktu
- całe jajo kurze: 9,5 µg/100g produktu
- ser żółty tłusty: ok. 30- 40 µg/100g produktu
- otręby pszenne: 31 µg/100g produktu
- brokuły: 15 µg/100g produktu
- orzechy laskowe: 17 µg/100g produktu
Dzienne zapotrzebowanie na jod
Zapotrzebowanie na ten pierwiastek zostało opracowane przez IŻŻ na poziomie zalecanego spożycia. Jest ono jednakowe dla kobiet i mężczyzn i wynosi 150 µg/dobę. W okresie ciąży wzrasta ze względu na konieczność pokrycia zapotrzebowania płodu na ten pierwiastek i wynosi 220 µg/dobę. Podczas laktacji kobiety tracą jod wraz z mlekiem, stąd zapotrzebowanie jest prawie dwukrotnie wyższe niż u kobiet niebędących w okresie laktacji i wynosi 290 µg/dobę. (5)
Ciekawostka
Około 90% jodu wchłania się w naszym przewodzie pokarmowym z pożywienia jakie sobie dostarczamy. Tarczyca natomiast wychwytuje około 30% całkowitej ilości spożytego jodu. Przyswajanie jodu może zostać utrudnione przez pewne składniki obecne w żywności, są to:
- siarkocyjanki, rodanki oraz glikozydy zawierające grupy cyjanowe (występujące głównie w kapuście, kalafiorze i orzeszkach ziemnych)
- mąka sojowa
- występujące w żywności i wodzie azotany, fluorki, wapń, magnez i żelazo
- polifenole pochodzące z owoców i warzyw
Poparte nauką
Istnieje szereg badań naukowych dla jodu, oto niektóre z nich:
- CiążaUdokumentowano, że zdolności poznawcze potomstwa mogą zostać nieodwracalnie uszkodzone w wyniku łagodnego niedoboru jodu u matki w czasie ciąży.Źródło:
Monahan M, Boelaert K, Jolly K, Chan S, Barton P, Roberts TE.Costs and benefits of iodine supplementation for pregnant women in a mildly to moderately iodine-deficient population: a modelling analysis. Lancet Diabetes Endocrinol. 2015.
- CiążaTo badanie sugeruje, że suplementacja jodem może pozytywnie wpłynąć na wagę urodzeniową noworodków.Źródło:
Anees M, Anis RA, Yousaf S, Murtaza I, Sultan A, Arslan M, Shahab M.Effect of maternal iodine supplementation on thyroid function and birth outcome in goiter endemic areas. Curr Med Res Opin. 2015.
- CiążaWykazano w badaniu, że niedobór jodu w czasie ciąży może powodować niedoczynność tarczycy u matki i płodu oraz upośledzać rozwój neurologiczny płodu.Czytaj więcejŹródło:
Zimmermann MB.The Importance of Adequate Iodine during Pregnancy and Infancy. World Rev Nutr Diet. 2016.
- CiążaStwierdzono, że kobiety w ciąży i młode niemowlęta, a zwłaszcza druga grupa, są bardziej wrażliwe na skutki niedoboru jodu niż populacja ogólna.Źródło:
Delange F.Iodine requirements during pregnancy, lactation and the neonatal period and indicators of optimal iodine nutrition. Public Health Nutr. 2007.
Poznaj produkty zawierające ten składnik:
Erdman J.W. Jr., MacDonald I.A., Zeisel S.H., Present knowledge in nutrition, John Wiley & Sons, 2012.
Institute of Medicine (US), Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc, National Academy Press, Washington D.C., 2001.
EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA), Scientific opinion on Dietary Reference Values for iodine, EFSA Journal, 2014, 12, 5, 3660.
Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K., Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Wyd. 2, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2017.
Jarosz, M., Ewy Rychlik, and J. Charzewska. "Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie." IŻŻ, Warszawa (2020).