Pomimo braku wiedzy na temat składu chemicznego ziół, ludzie już od wieków widzieli ich korzystne działanie na organizm. Obecnie wiemy, iż rośliny zielne są źródłem antyoksydantów i innych cennych składników. Jakim działaniem zaskoczy nas ta niepozorna roślina?
Charakterystyka ogólna
Tymianek właściwy lub zwyczajny (Thymus vulgaris L.) to roślina należąca do rodziny Lamiaceae. Nazwa ma swój początek w języku greckim i pochodzi od słowa „thymos”, czyli w dosłownym tłumaczeniu męstwo i odwaga. Ma to powiązanie z przypisywanymi mu właściwościami pobudzającymi. Obecnie dużo częściej jest używany jako środek uspokajający, wyciszający i łagodzący bóle głowy w postaci olejku. Tymianek właściwy zawiera duże ilości polifenoli, które odznaczają się silnym działaniem przeciwutleniającym i to one głównie odpowiadają za właściwości ekstraktów z tymianku. (1) Badania fitochemiczne wykazały obecność kilku klas związków o aktywności biologicznej, która wiąże się z rozkurczowym, antyseptycznym czy wykrztuśnym działaniem tymianku. (2) Olejki i ekstrakty z tej rośliny są szeroko wykorzystywane w kosmetyce oraz kuchni.
Ekstrakt z liści tymianku właściwego:
- jest silnym antyoksydantem (3)
- działa rozkurczowo (4)
- działa wykrztuśnie (5)
- pomaga utrzymać prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi (7)
Skład ekstraktu z liści tymianku właściwego
Analizy chemiczne ekstraktów z liści tymianku właściwego wskazują na wysoką zawartość związków z grupy terpenów, które wykazują silne właściwości antyoksydacyjne. W największych ilościach znaleziono tam tymol oraz karwakrol. (6) Ponadto zidentyfikowano witaminę E, która jest również silnym przeciwutleniaczem, chroni komórki naszego ciała przed niekorzystnym działaniem stresu oksydacyjnego i wolnych rodników.
Poniżej przedstawiamy procentową zawartość związków z grupy terpenów w ekstrakcie z liści tymianku właściwego: (7)
- tymol (12-61%)
- karwakrol (0,4-20,6%)
- 1,8- cyneol (0,2–14,2%)
- q-cymen (9,1–22,2%)
- linalol (2,2–4,8%)
- borneol (0,6–7,5%)
- a-pinen (0,9–6,6%)
- kamfora (0–7,3 %)
Oprócz terpenów znajdziemy tam kwasy fenolowe, takie jak kawowy, chlorogenowy czy kwasy rozmarynowe oraz triterpeny, garbniki i flawonoidy.
Bezpieczeństwo spożycia
Ekstrakt z liści tymianku właściwego jest produktem pochodzenia naturalnego. Roślina jest szeroko wykorzystywana w kuchniach całego świata, co sugeruje jej bezpieczeństwo spożycia.
Badania prowadzone z udziałem 361 uczestników wykazały potencjalne bezpieczeństwo ekstraktów tymiankowych. Pacjentom podawano 5,4 ml syropu tymiankowego 3 razy dziennie przez 11 dni. Nie odnotowano skutków ubocznych po podaniu syropu, nie wystąpiły również późniejsze działania niepożądane. (8)
Ciekawostka
Tymianek właściwy, podobnie jak inne zioła należące do rodziny Lamiaceae podczas procesu suszenia tracą większość związków polifenolowych odpowiedzialnych za przeciwutleniające właściwości rośliny. Podobnie dzieje się, gdy poddamy tymianek działaniu wysokiej temperatury. Wraz z przedłużającym się czasem obróbki termicznej traci cenne związki o aktywności biologicznej. W celu zminimalizowania strat zaleca się dodawanie świeżych liści tymianku pod koniec procesu gotowania lub posypywania nim gotowej potrawy.
Poparte nauką
Istnieje szereg badań naukowych dla tymianku, oto niektóre z nich:
- OdpornośćWyniki te mogą sugerować, że wyciągi z tymianku mogą mieć działanie przeciwzapalne.
- OdpornośćW tym badaniu przeglądowym wykazano, że tymianek uważany jest za ważne zioło lecznicze o działaniu wykrztuśnym i wydzielniczym.Źródło:
Khosravipour, B., and F. Direkvand-Moghadam. The development of Thyme plant as a medicinal herb: A review article. Advanced Herbal Medicine 2 (2), 2016.
(1) Donald, P.B. (2000) Medicinal Plants and Phytomedicines. Linking Plant Biochemistry and Physiology to Human Health. Plant Physiology, 124, 507-514.
(2) Arash, R., Koshy, P. and Sekaran, M. (2010) Antioxidant Potential and Phenol Content of Ethanol Extract of Selected Malaysian Plants. Research Journal of Biotechnology, 5, 16-19.
(3) Anyasor G.N., Ogunwenmo K.O., Oyelana O.A., Akpofunure B.E. Phytochemical constituents and antioxidant activities of aqueous and methanol stem extracts of Costus afer Ker Gawl (Costaceae) Afr J Biotechnol. 2010;9:4880–4884.
(4) The European Scientific Cooperative on Phytotherapy, in collaboration with Georg Thieme . 2nd ed. 2007. ESCOP Monographs: The Scientific Foundation for Herbal Medicinal Products.
(5) Jones, W.P., Chin, Y.-W. and Kinghorn, A.D. (2006) The Role of Pharmachology in Modern Medicine and Pharmacy. Current Drug Targets, 7, 247-264.
(6) Nickavar, B., Mojab, F. and Dolat-Abadi, R. (2005) Analysis of the Essential Oils of two Thymus Species from Iran. Food Chemistry, 90, 609-611.
(7) Komaki A, Hoseini F, Shahidi S, Baharlouei N. Study of the effect of extract of Thymus vulgaris on anxiety in male rats. J Tradit Complement Med. 2015;6(3):257-261.
(8) Kemmerich B, Eberhardt R, Stammer H. Efficacy and tolerability of a fluid extract combination of thyme herb and ivy leaves and matched placebo in adults suffering from acute bronchitis with productive cough. A prospective, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Arzneimittelforschung. 2006;56(9):652-60. doi: 10.1055/s-0031-1296767. PMID: 17063641.