Zdrowie

Co musisz wiedzieć o witaminie B12?

6 minut czytania

Warto wiedzieć!

  1. Na co pomaga witamina B12?
  2. Gdzie występuje najwięcej witaminy B12?
  3. Jakie są objawy niedoboru witaminy B12?
  4. Kiedy warto przyjmować witaminę B12?
  5. Jakie sprawdzić poziom witaminy B12 w organizmie?

Za co odpowiada witamina B12?

Witamina B12, nazywana także kobalaminą, jest jedną z witamin z grupy B, które kompleksowo wspierają organizm na wielu płaszczyznach i wzajemnie się uzupełniają.

Na co wpływa i jak działa witamina B12?

  • bierze udział w syntezie DNA oraz produkcji energii,
  • jest niezbędna dla prawidłowych funkcji układu nerwowego oraz krwiotwórczego (bierze udział w produkcji czerwonych krwinek, dlatego potocznie nazywana jest “czerwoną witaminą”),
  • jest zaangażowana w tworzenie osłonek mielinowych i neuroprzekaźników (a więc poprawia koncentrację i pracę mózgu), pełni istotną rolę w procesach tworzenia krwinek czerwonych w szpiku kostnym oraz przemianach metabolicznych tłuszczów i węglowodanów.
  • odpowiada także za przemiany homocysteiny w ustroju, którego podwyższone stężenie może być spowodowane niedoborem witaminy B12 i/lub folianów, a w efekcie nieść negatywne konsekwencje dla zdrowia.

Gdzie znajduje się witamina B12?

Witamina B12 jest związkiem dostarczanym wraz z dietą, a dokładniej poprzez spożywanie produktów odzwierzęcych: mięsa, jaj oraz nabiału. Dzienne zapotrzebowanie organizmu na tę witaminę wynosi około 2-3 μg. Źródła witaminy B12 to:

  • przede wszystkim mięso i podroby (wątróbka wołowa zawiera ponad 100 μg w 100 g!),
  • ryby (w śledziu mamy około 13 μg/ 100 g),
  • żółtka jaj (2 µg / 100 g).

Jakie są objawy niedoboru witaminy B12?

Witamina B12 występuje w wielu produktach spożywczych, jednak jej niedobory są dość powszechne. Objawy są niecharakterystyczne, bo mogą obejmować szeroki zakres dolegliwości: od zmęczenia, bólu głowy, przez objawy depresyjne, zaburzenia pamięci i koncentracji aż po dolegliwości żołądkowo-jelitowe.

Specyficznym, choć późnym objawem niedoboru witaminy B12 jest niedokrwistość megaloblastyczna, czyli anemia spowodowana niedoborem witaminy B12 (i/lub folianów). W obrazie krwi są wtedy widoczne duże krwinki o nieprawidłowej strukturze. Za niedobór witaminy B12 uznaje się poziomy poniżej 200 pg/ml, choć objawy mogą występować także u osób “w normie laboratoryjnej”.

Kto powinien przyjmować witaminę B12?

Niedobory witaminy B12 kojarzą się przede wszystkim z dietami roślinnymi i  nieoptymalnym dostarczaniem tej witaminy w pożywieniu. Nie jest to jedyna przyczyna deficytów.

Niedobory witaminy B12 mogą być także pokłosiem zaburzonego wchłaniania z przewodu pokarmowego, co może mieć związek z chorobą Leśniowskiego-Crohna, celiakią, zapaleniem błony śluzowej żołądka wywołanej Helicobacter pylori czy zespołem przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO).

Problem niedoboru dotyka także osób starszych. Badania wskazują, że nawet 20% osób po 60. roku życia w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych ma niedobór tej witaminy z grupy B.

Kolejną przyczyną niedoborów witaminy B12 może być także nadmierna konsumpcja alkoholu, przyjmowanie niektórych leków (metforminy czy leków “osłonowych”: inhibitorów pompy protonowej) oraz interwencje chirurgiczne (pomostowanie żołądka, resekcja końcowego odcinka jelita krętego).

Niedobory obejmuje także kobiety w ciąży i w trakcie laktacji. Warto również podkreślić, że dzieci kobiet z niewystarczającą ilością witaminy B12 karmione wyłącznie piersią, są narażone na rozwinięcie niedoboru, co jest szczególnie niebezpieczne dla rozwoju mózgu.

Diety roślinne z założenia zwiększają ryzyko niedoboru witaminy B12 ze względu na obecność tej witaminy w pokarmach zwierzęcych. Im większe zatem ograniczanie produktów odzwierzęcych, tym większa szansa na rozwinięcie się niedoboru. Suplementację witaminą B12 powinni na stałe włączyć weganie, którzy całkowicie wykluczają z jadłospisu pokarmy zwierzęce. Ważna (zarówno u wegan jak i wegetarian) jest regularna diagnostyka tego parametru, aby uniknąć deficytów, ale także przyjmować optymalną, skrojoną pod swoje potrzeby ilość witaminy B12.

Warto wspomnieć, że najlepiej przyswajalną formą witaminy B12 jest metylokobalamina - metylowana postać ułatwia jej syntetyzowanie w organizmie, co jest szczególnie ważne u osób z zaburzeniami wchłaniania.

Jak powinna wyglądać diagnostyka witaminy B12?

Wykonując regularnie podstawowe badania, warto oznaczyć  poziom witaminy B12 wraz z pełną morfologią krwi z rozmazem. W niektórych przypadkach może być konieczne poszerzenie diagnostyki i oznaczenie kolejnych parametrów (m.in. kwasu metylomalonowego czy homocysteiny) w zależności od wyników podstawowych badań i występujących objawów.

Suplementacja witaminy B12 powinna być dobrana indywidualnie na podstawie wyniku badania diagnostycznego oraz wywiadu zdrowotnego. Warto także zaznaczyć, że ze względu na niski stopień wchłaniania, witamina B12 jest zwykle przyjmowana w wielokrotnie wyższych ilościach w porównaniu do dziennego zapotrzebowania, aby uzyskać satysfakcjonujący efekt i szybkie w czasie wyrównanie niedoborów.

Tekst powstał przy współpracy Health Labs Care z uPacjenta.

Newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać najlepsze oferty i zyskać dostęp do porad naszych ekspertów.

Administratorem danych osobowych jest Health Labs Care S. A. z siedzibą w Warszawie, dane osobowe będą przetwarzane w celu wysyłki Newslettera. Możesz cofnąć wyrażoną zgodę w każdym czasie bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania dokonanego przed ich wycofaniem. Masz prawo: dostępu do danych, ich sprostowania, usunięcia, ograniczenia przetwarzania, przenoszenia i sprzeciwu oraz złożenia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. TUTAJ sprawdzisz jak przetwarzamy dane osobowe.

Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie nie zastępują i nigdy nie powinny być traktowane jako profesjonalna porada medyczna.

Źródła wiedzy

  1. Smith AD, Warren MJ, Refsum H. Vitamin B12. Adv Food Nutr Res. 2018;83:215-279.
  2. Gana W, De Luca A, Debacq C, et al. Analysis of the Impact of Selected Vitamins Deficiencies on the Risk of Disability in Older People. Nutrients. 2021;13(9):3163. Published 2021 Sep 10.
  3. Karlikowska- Skwarnik M. Niedokrwistość megaloblastyczna: przyczyny, obawy, leczenie, Medycyna Praktyczna 2022: https://www.mp.pl/pacjent/hematologia/choroby/170507,niedokrwistosc-megaloblastyczna
  4. Al-Musharaf S, McTernan PG, Hussain SD, et al. Prevalence and Indicators of Vitamin B12 Insufficiency among Young Women of Childbearing Age. Int J Environ Res Public Health. 2020;18(1):1. Published 2020 Dec 22.
  5. Jatoi S, Hafeez A, Riaz SU, Ali A, Ghauri MI, Zehra M. Low Vitamin B12 Levels: An Underestimated Cause Of Minimal Cognitive Impairment And Dementia. Cureus. 2020;12(2):e6976. Published 2020 Feb 13.
  6. Wierzejska R. Witamina B12 a dieta wegetariańska i ciąża: https://ncez.pzh.gov.pl/ciaza-i-macierzynstwo/plodnosc-i-ciaza/witamina-b12-a-dieta-wegetarianska-i-ciaza/
Przeczytaj również