Kwasy omega 3 są to niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNTK), wśród których wyróżniamy kwasy ALA, EPA i DHA. Są niezwykle istotne dla prawidłowej pracy ludzkiego organizmu. Niestety nie jesteśmy w stanie ich syntetyzować, dlatego konieczne jest dostarczenie ich wraz z dietą i suplementacją.
Charakterystyka ogólna DHA i EPA
Kwas dokozaheksaenowy (DHA) jest jednym z kwasów tłuszczowych omega 3. Stanowi około 15-20% całkowitego składu kwasów tłuszczowych obecnych w korze czołowej u ludzi dorosłych [1]. DHA wpływa m.in. na utrzymanie prawidłowego funkcjonowania mózgu, serca oraz wzroku. Jest ważnym składnikiem strukturalnym komórek mózgowych, który przyczynia się do właściwego wzrostu oraz rozwoju mózgu i ośrodkowego układu nerwowego.
Kwas eikozapentaenowy (EPA) to również kwas tłuszczowy omega 3. EPA działa przeciwzapalnie, wspiera układ sercowo-naczyniowy i poprawia samopoczucie. Badania wykazały, że wielonienasycone kwasy tłuszczowe EPA, w porównaniu z DHA mają kluczowe znaczenie przy wsparciu kondycji emocjonalnej.
Źródła DHA i EPA
Główne źródła DHA i EPA w diecie:
- tłuste ryby morskie (m.in. sardela, łosoś, dorsz, makrela, tuńczyk, śledź, halibut),
- tran,
- olej z kryla,
- owoce morza (np. krewetki, ostrygi),
- niektóre mikroalgi (tj. Schizochytrium sp.).
Według norm żywienia dla populacji Polski 2 porcje ryb lub owoców morza tygodniowo dostarcza odpowiednią ilość DHA. Zgodnie ze wspomnianymi normami optymalna łączna ilość kwasów DHA i EPA wynosi 250 mg na dobę dla dzieci i osób dorosłych. W przypadku kobiet w ciąży i matek karmiących zapotrzebowanie na te substancje wzrasta ze względu na jej kluczową rolę w rozwoju mózgu płodu i noworodka [3].
Niestety najczęściej nie przyjmujemy właściwej dawki kwasów omega 3 z dietą, więc konieczna jest suplementacja. Warto zwrócić uwagę na wysoką jakość produktu. Olej powinien być wyprodukowany z ryb pochodzących z certyfikowanych łowisk. Jednym z najlepszych źródeł kwasów DHA i EPA jest olej z małych ryb, np. sardeli, które żyją stosunkowo krótko, przez co kumulują zdecydowanie mniej zanieczyszczeń zawartych w morskich wodach.
Właściwości DHA i EPA
Kwasy DHA i EPA wykazują duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu [2, 3, 4, 5]:
- wykazują działanie antyneurodegeneracyjne — poprawiają pamięć i zdolności poznawcze,
- wspierają optymalne funkcjonowania narządu wzroku,
- uczestniczą w powstawaniu nowych komórek nerwowych (neurogeneza), przekazywaniu sygnałów, neuroprzekaźnictwie dopaminergicznym i serotoninergicznym oraz w ochronie komórek nerwowych przed śmiercią apoptotyczną i stresem oksydacyjnym,
- wykazują bezpośredni wpływ na rozwój funkcji poznawczych, behawioralnych i mowy u niemowląt oraz małych dzieci,
- wspierają układ odpornościowy,
- pozytywnie wpływają na zdrowie psychiczne oraz pomagają w utrzymaniu dobrego samopoczucia,
- wygaszają stany zapalne,
- mają działanie antyoksydacyjne,
- przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania serca i układu krwionośnego (m.in. obniżają poziom cholesterolu LDL, potocznie nazywanego “złym cholesterolem”).
Poparte nauką
Istnieje szereg badań naukowych dla kwasów tłuszczowych EPA i DHA, oto niektóre z nich:
- Mózg i układ nerwowyKwasy DHA wspierają rozwój umysłowy, w tym zdolność czytania i poprawę słownictwa.Źródło:
2. Gould J.F., Roberts R.M., Makrides M. (2021): The Influence of Omega-3 Long-Chain Polyunsaturated Fatty Acid, Docosahexaenoic Acid, on Child Behavioral Functioning: A Review of Randomized Controlled Trials of DHA Supplementation in Pregnancy, the Neonatal Period and Infancy. Nutrients. 13(2): 415.
- Mózg i układ nerwowyKwasy omega 3 pomagają w utrzymaniu dobrego samopoczucia. Badania sugerują, że niedobór wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 w diecie może wpływać na zaburzenia nastroju.Źródło:
4. Sobiś J., Kunert Ł., Sołtysik M., Piegza M., Pudlo R., Gorczyca P. W., Wielonienasycone kwasy omega-3 w profilaktyce zaburzeń afektywnych. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące zastosowania kwasów omega-3 w profilaktyce zaburzeń afektywnych.
- Mózg i układ nerwowyKwasy omega-3 wspomagają utrzymanie dobrego nastroju, szczególnie w przypadku współistniejących trudności zdrowotnych.Źródło:
5. Chmielarz K., Zapała M. A., Hunek A., Kaziród K., Wiśniewska-Skomra J., Tylutka K., Hapon A., Suplementacja kwasami tłuszczowymi Omega-3 we wspomagającym leczeniu depresji – przegląd systematyczny.
- Mózg i układ nerwowyNiedobór DHA może przyczynić się do nieprawidłowego rozwoju somatycznego lub obniżenia zdolności funkcji poznawczych, w tym zdolności uczenia się u dzieci.Źródło:
3. Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J. (red.) (2020): Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny.