8 sygnałów, że Twoje hormony nie działają poprawnie

1 – Trądzik i problemy skórne

Zaburzenia hormonalne mogą objawiać się w postaci trądziku (na twarzy, dekolcie lub plecach), suchości skóry (głównie na łokciach i kolanach) lub wręcz przeciwnie – zwiększonego łojotoku. W takim wypadku szczególną uwagę należy zwrócić na hormony androgenowe: dehydroepiandrostendion (DHEA) i androstendion oraz – najbardziej agresywne w tym kontekście – dihydrotestosteron i testosteron. Są to cztery główne hormony, które mogą powodować trudne do zwalczenia problemy skórne. Za suchość skóry, trądzik, a także utrzymujący się rumień może też odpowiadać nieprawidłowy poziom estrogenów.

Warto pamiętać o często występującej zależności między gospodarką cukrowo-insulinową a hormonami androgenowymi: nieprawidłowości w funkcjonowaniu tej pierwszej mogą wywoływać wzrost poziomu androgenów, a zatem wpływać na występowanie problemów skórnych.

2 – Brak energii i zmęczenie

Jeden z ważniejszych objawów sugerujących, że układ hormonalny nie pracuje prawidłowo. Oczywiście spadki energetyczne mogą być spowodowane wieloma innymi czynnikami, w pierwszej kolejności należy jednak zbadać hormony (przykładowo: niski poziom hormonów tarczycy może powodować ospałość, zmęczenie czy wrażenie utraty energii do działania; na gorsze samopoczucie może też wpływać zbyt wysoki poziom prolaktyny). Organizm przestrzega nas w ten sposób, że ma problem i warto zgłosić się do specjalisty.

3 – Zaburzona fizjologia cyklu miesięcznego

Często bagatelizowany problem, który może mieć podłoże hormonalne. Zbytnie wydłużenie lub skrócenie cyklu miesięcznego, obfitość krwawienia, nasilająca się bolesność miesiączek, plamienia w trakcie cyklu, a nawet trudności z zajściem w ciążę sugerują  problem z gospodarką hormonalną, np. niedobór progesteronu. Zaburzenia hormonalne to również ryzyko występowania poważnych przypadłości, np. endometriozy, co przy kłopotach z cyklem miesięcznym zawsze warto sprawdzić.

4 – Nagły spadek libido

Nieoczekiwane problemy z seksualnością, w tym spadek libido mogą świadczyć o zaburzeniach hormonalnych, np. utrzymującym się stężeniu kortyzolu. Trzeba jednak pamiętać, aby obecny poziom libido porównywać do stanu wcześniejszego. Jeżeli do tej pory nie był wysoki – niekoniecznie świadczy to o problemie. Z kolei spadek libido i związane z tym np. słabe zainteresowanie seksem mogą być sygnałem, że warto sprawdzić gospodarkę hormonalną (m.in. działanie estradiolu, testosteronu, androgenów).

Więcej o przyczynach spadku libido przeczytasz w tekście Pandemia, rutyna, stres i Twoje libido

5 – Kłopoty ze snem i zaburzenia rytmu dobowego

Czym może skutkować niefrasobliwe podejście do roli snu i odpoczynku? Zmianami hormonalnymi. Równie często to działanie hormonów (np. w okresie ciąży, menopauzy) może wpływać na zaburzenia rytmu dobowego.

Zbyt krótki lub słaby sen prowadzi do zaburzeń wydzielania melatoniny, a w konsekwencji – wydłużone utrzymywanie się kortyzolu i jego negatywny wpływ, m.in. na libido, cykl płciowy czy codzienne aktywności.

6 – Nadwaga

Nagła zmiana wagi i przyrost tkanki tłuszczowej jest pierwszym sygnałem, że doszło do nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu. To zarazem ogromne obciążenie dla pracy poszczególnych narządów i układów, m.in. sercowo-naczyniowego, mięśniowego, kostno-stawowego i hormonalnego.

Hormony mają silny wpływ na metabolizm. Nadmiar tkanki tłuszczowej oznacza, że w organizmie wytwarza się zwiększona ilość insuliny. Powikłania mogą być bardzo poważne, a nagły przyrost masy ciała, który nie jest związany ze sposobem naszego odżywiania jest wyraźnym sygnałem, że należy udać się do specjalisty, by zadbać m.in. o gospodarkę hormonalną. Z czego mogą wynikać nadprogramowe kilogramy? Na przykład z niedoczynności tarczycy (niski poziom T3 i T4).

7 – Niedowaga

Gwałtowna utrata wagi lub zbyt niska masa ciała nie są niczym dobrym dla organizmu i – podobnie jak w przypadku nadwagi – mogą wiązać się z szeregiem przyczyn, m.in. hormonalnych. W przeciwieństwie do nadwagi dochodzi tu do przyspieszonej przemiany materii, co może być efektem nadprodukcji hormonów tarczycy (nadczynność tarczycy).

Trzeba jednak pamiętać, że utrata wagi nie musi być wynikiem nieprawidłowej pracy hormonów. W przypadku agresywnej diety redukcyjnej, nadmiernej utraty tkanki tłuszczowej, odchudzania się bez dostarczania odpowiedniej ilości składników – może dojść do zaburzeń hormonalnych, które lawinowo pociągną za sobą kolejne skutki.

8 – Wypadanie włosów lub nadmierne owłosienie

To problem nie tyle estetyczny, co zdrowotny. O ile nadmierne wypadanie włosów może być związane z niedoborem witamin i różnych składników odżywczych, takich jak żelazo, cynk czy witaminy z grupy B, to bardzo często jest też skutkiem… niedowagi, problemów dermatologicznych lub hormonalnych. W tym ostatnim wypadku winne mogą być androgeny, hormony tarczycy, jak również estrogeny, które odpowiadają za kondycję i prawidłowy wzrost włosów.

Na drugim biegunie jest tzw. hirsutyzm, czyli ciemne, nadmierne owłosienie, szczególnie dotkliwe w przypadku kobiet. Tu również do głosu dochodzą androgeny: hiperandrogenizm obok osłabienia i wypadania włosów może powodować nadmierny wzrost włosów w takich miejscach, jak twarz, klatka piersiowa, brzuch, plecy lub wewnętrzna strona ud. Problemem nadmiernego owłosienia najczęściej zajmuje się endokrynolog, który zbada, co leży u podstaw nadprodukcji danych hormonów (np. nieprawidłowa praca jajników lub nadnerczy). Warto również ocenić, czy przypadłość nie ma podłoża żywieniowego (niewłaściwa dieta, insulinooporność).

Jeśli któryś z wymienionych punktów dotyczy również Ciebie, udaj się na konsultację ze specjalistą, który po przeanalizowaniu objawów i przeprowadzonym wywiadzie żywieniowym i medycznym zasugeruje, jakie zmiany należy wprowadzić i jakie ewentualnie wykonać badania. Często wystarczy zwykła morfologia i sprawdzenie stężenia składników odżywczych, np. żelaza i potasu, a w przypadku zaburzeń miesiączkowych – badanie stężenia hormonów płciowych.