Leżąca na łóżku, śmiejąca się kobieta

Samopoczucie

Mikrobiota jelitowa i jej wpływ na zdrowie psychiczne

Emilia Ptak

Warto zapamiętać

  • Co łączy jelita i mózg?
  • Jak równowaga mikrobiomu jelitowego wpływa na samopoczucie?
  • Jak dbać o zdrowie psychiczne?
  • Czym są psychobiotyki?

6 minut czytania

Przewód pokarmowy człowieka zasiedla ponad milion mikroorganizmów, spośród których znaczną część stanowią bakterie, a w mniejszym stopniu archeony, wirusy i eukariota [5]. Tworzą one tak zwaną mikrobiotę jelitową, która odgrywa ogromnie ważną rolę w naszej fizjologii i wpływa na nasze zdrowie psychiczne [1][2].

Zdrowe jelita

Mikroorganizmy zamieszkujące jelita uczestniczą między innymi w procesie trawienia i pozyskiwania energii ze spożytych pokarmów. Biorą udział w fermentacji niestrawionych resztek pokarmowych w jelicie grubym, w wyniku czego powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), które wykazują działanie przeciwzapalne i są niezbędne do prawidłowego odżywienia nabłonka jelitowego. Uczestniczą także w syntezie oraz metabolizmie witamin z grupy B i witaminy K oraz odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie naszego układu immunologicznego [3][5].

Szacuje się, że mikrobiota zdrowych osób w stanie eubiozy (równowagi mikrobiologicznej) jest najliczniej reprezentowana przez bakterie typu Firmicutes, Bacteroidetes, Proteobacteria i Acinetobacter, które warunkują równowagę ekosystemu przewodu pokarmowego [14]. Z kolei jej zachwianie prowadzi do rozwoju dysbiozy, czyli zaburzeń mikrobioty jelitowej. W tak zmienionej mikrobiocie przeważają bakterie niepożądane oraz potencjalnie patogenne, co może prowadzić do rozwoju wielu chorób.

Oś jelita-mózg

Aktualnie wiele badań naukowych skupia się na powiązaniu mikrobioty jelitowej z naszym układem nerwowym. Odbywa się to za pośrednictwem osi jelita-mózg [2]. Termin ten odnosi się do dwukierunkowego systemu komunikacji neurohormonalnej pomiędzy ośrodkowym układem nerwowym, a przewodem pokarmowym i bytującymi w nim mikroorganizmami [5]. Sugeruje się, że w wyniku tych powiązań dysfunkcja osi jelita-mózg i dysbioza mogą wpływać na pojawienie się zaburzeń o podłożu psychicznym, do których zalicza się między innymi depresję oraz zaburzenia lękowe.

Mikrobiom jelitowy a depresja

Doniesienia naukowe wskazują, że istnieją wyraźne powiązania między mikrobiotą jelitową, a występowaniem zachowań o charakterze depresyjnym [6]. Badania kliniczne wykazały, że mikroflora jelitowa pacjentów z depresją znacznie różni się od mikrobioty osób zdrowych, choć wyniki badań dotyczące tych zmiennych są niejednoznaczne.

Na podstawie dostępnych danych uznaje się, że na rozwój depresji może mieć wpływ nadmiar potencjalnie chorobotwórczych i prozapalnych bakterii, m.in. Actinobacteria i Enterobacteriaceae, połączony ze spadkiem liczby pożytecznych, przeciwzapalnych bakterii, do których zalicza się np. Faecalibacterium, Bifidobacterium, czy Firmicutes [5][7][8][9][10][11][12].

Zaburzenia lękowe a mikrobiota jelitowa

Zaburzenia lękowe również mogą być powiązane z dysfunkcją osi jelita-mózg. Wśród nich wyróżnia się m.in fobię społeczną, zespół lęku uogólnionego czy zaburzenia obsesyjno-kompulsywne.

Podobnie jak w przypadku depresji, tak i u osób z zaburzeniami lękowymi obserwuje się zmiany w składzie i różnorodności mikrobioty jelitowej w porównaniu do osób zdrowych. Podejrzewa się, że mikroorganizmy bytujące w jelitach mogą modulować zachowania podobne do lęku [5][13].

Czym są psychobiotyki?

W leczeniu zaburzeń psychicznych najczęściej stosuje się farmakoterapię w połączeniu z psychoterapią. W ostatnich latach rośnie zainteresowanie nad wpływem psychobiotyków na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego, zwłaszcza w kontekście odczuwania stresu i lęku oraz wpływu na nastrój i funkcje poznawcze u ludzi. Psychobiotyki to probiotyki, które po spożyciu w odpowiednich ilościach wywierają pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne poprzez regulację osi jelita-mózg [15].

Psychobiotyki w badaniach naukowych

Badania naukowe wykazały, że przyjmowanie probiotyków w znaczny sposób wpłynęło na zmniejszenie wskaźnika skali depresji (BDI) oraz stres oksydacyjny u osób ze zdiagnozowanym epizodem depresyjnym [15][16]. Ponadto dowiodły, że stosowanie probiotyków może być również skuteczne w zmniejszaniu uczucia lęku [12].

Wyniki tych badań są obiecujące i wskazują, że psychobiotyki mogą być elementem skutecznej terapii wspomagającej leczenie zaburzeń o podłożu psychicznym.

Czy wiesz, że sposób w jaki spożywamy posiłki również może wpływać na nasze zdrowie? Przeczytaj i poznaj 5 sposobów na lepsze samopoczucie.

Newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać najlepsze oferty i zyskać dostęp do porad naszych ekspertów.

Administratorem danych osobowych jest Health Labs Care S. A. z siedzibą w Warszawie, dane osobowe będą przetwarzane w celu wysyłki Newslettera. Możesz cofnąć wyrażoną zgodę w każdym czasie bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania dokonanego przed ich wycofaniem. Masz prawo: dostępu do danych, ich sprostowania, usunięcia, ograniczenia przetwarzania, przenoszenia i sprzeciwu oraz złożenia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. TUTAJ sprawdzisz jak przetwarzamy dane osobowe.

Autor
Emilia Ptak
Dietetyczka ze specjalnością dietetyki klinicznej oraz sportowej
Ekspert żywienia, współautorka książki “Masz to we krwi. Morfologia, Hashimoto, cholesterol. Wyniki, diety, wskazówki”. Jedna z autorek składów suplementów Health Labs Care.
Podziel się
Ten artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady medycznej. Informacje zawarte w niniejszym dokumencie nie zastępują i nigdy nie powinny być traktowane jako profesjonalna porada medyczna.

Źródła wiedzy

1. Moser G., Fournier C., Peter J. (2018): Intestinal microbiome-gut-brain axis and irritable bowel syndrome. Wiener Medizinische Wochenschrift. 168(3): 62–66.

2. Colica C., Avolio E., Bollero P. i wsp. (2017): Evidences of a New Psychobiotic Formulation on Body Composition and Anxiety. Mediators of Inflammation. 5650627.

3. Grover S., Patil A., Kaur A. i wsp. (2019): Probiotics: A Potential Immunotherapeutic Approach for the Treatment of Schizophrenia. Journal of Pharmacy and Bioallied Sciences. 11(4): 321–327.

4. Petra A. I., Panagiotidou S., Hatziagelaki E. i wsp. (2016): Gut-microbiota-brain axis and effect on neuropsychiatric disorders with suspected immune dysregulation. Clinical Therapeutics. 37(5): 984–995.

5. Stachowska E. (2021): Żywienie w zaburzeniach mikrobioty jelitowej. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa, s. 221-234.

6. Bear T.L.K, Dalziel J.E., Coad J. i wsp. (2020): The Role of the Gut Microbiota in Dietary Interventions for Depression and Anxiety. Advances in Nutrition. 11(4): 890–907.

7. Naseribafrouei A., Hestad K., Avershina E. i wsp. (2014): Correlation between the human fecal microbiota and depression. Neurogastroenterology & Motility. ;26(8):1155-62.

8. Jiang H., Ling Z., Zhang Y. i wsp. (2015): Altered fecal microbiota composition in patients with major depressive disorder. Brain, Behavior, and Immunity. 48:186-94.

9. Liu Y., Zhang L., Wang X. (2016): Similar Fecal Microbiota Signatures in Patients With Diarrhea-Predominant Irritable Bowel Syndrome and Patients With Depression. Clinical Gastroenterology and Hepatology. 14(11):1602-1611.e5.

10. Aizawa E., Tsuji H., Asahara T. i wsp. (2016): Possible association of Bifidobacterium and Lactobacillus in the gut microbiota of patients with major depressive disorder. Journal of Affective Disorders. 15;202:254-7.

11. Averina O.V., Zorkina Y.A., Yunes R.A. i wsp. (2020): Bacterial Metabolites of Human Gut Microbiota Correlating with Depression. International Journal of Molecular Sciences. 21(23): 9234.

12. Kelly J.R., Borre Y., O’Brien C. i wsp. (2016): Transferring the blues: Depression-associated gut microbiota induces neurobehavioural changes in the rat. Journal of Psychiatric Research. 82:109-18.

13. Jiang H.Y., Zhang X., Yu Z.H. i wsp. (2018): Altered gut microbiota profile in patients with generalized anxiety disorder. Journal of Psychiatric Research. 104:130-136.

14. Herman A. (2019): Zastosowanie suplementacji probiotykami w profilaktyce i leczeniu zaburzeń depresyjnych i lękowych – przegląd dotychczasowych badań. Psychiatria Polska.  53(2): 459–473.

15. Heidarzadeh-Rad N., Gökmen-Özel H., Kazemi A. i wsp. (2020): Effects of a Psychobiotic Supplement on Serum Brain-derived Neurotrophic Factor Levels in Depressive Patients: A Post Hoc Analysis of a Randomized Clinical Trial. Journal of Neurogastroenterology and Motility. 26(4): 486–495.

16. Akkasheh G., Kashani-Poor Z., Tajabadi-Ebrahimi M. i wsp. (2016): Clinical and metabolic response to probiotic administration in patients with major depressive disorder: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Nutrition. 32(3):315-20.

Przeczytaj również