Nawyki wchodzą w Nowy Rok

Pomimo lekkości bytu, nawyki mogą stanowić kulę u nogi. Na szczęście badając ich schematy możemy kontrolować wagę ich znaczenia i modyfikować wedle uznania i potrzeby. Życie rutynami i automatyzmami stoi  - to one determinują dysponowanie energii przez mózg. Dzięki nim dzień przemija płynnie, bo każda najprostsza czynność odtwarzana jest machinalnie.

Przyzwyczajenie - druga natura człowieka

Nawet najgłębiej zakorzenione nawyki nie są naszym przeznaczeniem. Możemy je modyfikować, a nawet wybierać i tworzyć nowe! Charles Duhigg w swojej książce “Siła nawyku. Dlaczego robimy to, co robimy i jak można to zmienić w życiu i biznesie” wspomina, że nawykami można się bawić, jeśli rozłożymy je na części.

Wiara jest kluczowym motorem przeprowadzania każdej osobistej zmiany i potrafi przeprogramować pętle nawyku.

Wejdź w swój nawyk

Duhinng wskazuje na istnienie „pętli nawyku”: wskazówka – zwyczaj – nagroda. Np. “Wskazówka” pokazuje godzinę 17:00, koniec pracy i wyjście z biura, które uruchamia nasz zakupowo-słodyczowy “zwyczaj” i przynosi chwilę przyjemności tzw. “nagrodę”. Mózg nie potrafi rozróżnić złych nawyków od dobrych, więc entuzjastycznie zapętla cały proces wyczekując nagrody, która będzie nakręcać proces. Z czasem pętla “wskazówka-zwyczaj-nagroda” staje się coraz bardziej zautomatyzowana. Pętli nie można rozwiązać na dobre, jedynie zmodyfikować. Złota zasada zmiany nawyku brzmi: nie możesz wyplenić nawyku, możesz go jedynie zastąpić innym nawykiem.

Po pierwsze, rozpoznaj przeciwnika i znajdź swój “zwyczaj”. Przyjrzyj się uważnie co chcesz w nim zmienić lub zmodyfikować. Następnie poeksperymentuj z “nagrodami” identyfikując źródło przyjemności: zajadanie stresu, chwila spokoju i ucieczki od napięć, a może poczucie sytości? Po trzecie, szukaj “wskazówki”. Badania wykazały, że niemal wszystkie wskazówki wyzwalające nawyki można zaliczyć do jednej z pięciu kategorii: lokalizacja, czas, stan emocjonalny, ludzie lub bezpośrednio poprzedzające zdarzenie.

Żyjemy z przyzwyczajenia

Nawet jeśli noworoczne postanowienia powtarzasz co roku to badania naukowe wskazują, że mimo wszystko lepiej jest coś postanowić, niż nie. Sztywne ramy czasowe nie zawsze muszą działać korzystnie, natomiast określenie deadline'u osłabia prokrastynację. Naukowcy potwierdzają, że długość kształtowania nowego nawyku zależna jest od zasobów danej osoby, czynników środowiskowych, stresu, przemęczenia i samego nawyku.  Zdolność do wypracowania nawyku będzie spadać proporcjonalnie z obciążeniem kory przedczołowej (która odpowiada za automatyzmy) np. stresem, zmęczeniem, trudnymi sytuacjami. Dodatkowo, jest ona związana z podejmowaniem logicznych decyzji, motywacją czy siłą woli.

Dr Joanna Podgórska podkreśla, że “Najkorzystniej jest umieścić nowy nawyk po czymś, co już realnie robimy. Równie ważna jest nagroda, która spowoduje wyrzut dopaminy i sprawi, że konkretny nawyk będzie się w nas umacniał. Układ nerwowy nie będzie chciał powtarzać czynności, która jest dla niego niekorzystna, nie daje nagrody".

Nawyki są potężne, ale delikatne

Pamiętajmy, że rutyna to suma małych kroków, które dają duże efekty. Małe zwycięstwa są częścią procesu i posiadają olbrzymią moc. „Małe zwycięstwa są ciągłym stosowaniem małych przewag”, napisał jeden z profesorów z Cornell University w 1984 roku. „Kiedy udało się osiągnąć małe zwycięstwo, uruchamiamy siły sprzyjające osiągnięciu kolejnego”. Małe sukcesy napędzają wielkie zmiany przekształcając przewagi we wzorce, przekonując ludzi, iż większe osiągnięcia są w zasięgu ręki.

Siła woli jest umiejętnością, której można się nauczyć i trenować. W 2024 wzmacniaj mięśnie siły woli tak, aby zaczęły promieniować nie tylko na cały rok, ale na całe życie!