Matcha — japoński superfood

Krótka historia herbaty

Herbata wywodzi się z Chin, a do Europy dotarła na przełomie XVI i XVII w. W kolejnych dziesięcioleciach trafiła z Zachodu na ziemie polskie. Herbata początkowo była traktowana jako lekarstwo, które stosowano głównie na dworach królewskim, szlacheckich i magnackich oraz w domach bogatych mieszczan. Ówcześni mieszkańcy ziem Rzeczpospolitej byli kawoszami, a herbata musiała poczekać na swój czas — spopularyzowała się u nas dopiero na przełomie XIX i XX w.

Rodzaje herbat

Każdy rodzaj herbaty — biała, zielona, czarna pur-erh, ulung czy żółta — pochodzą z tego samego krzewu herbacianego Camelia Sinesis. Ich kolory i właściwości są nieco inne ze względu na sposób przetwarzania liści i pąków. Niekiedy na jej cechy ma wpływ sposób uprawy. To przede wszystkim dotyczy matchy.

Matcha — co to?

Matcha to rodzaj zielonej herbaty. Kilka tygodni przed zbiorami krzewy herbaciane są osłaniane przed słońcem specjalnymi matami. To spowalnia ich wzrost i sprawia, że liście nabierają soczyście zielonej barwy poprzez wzrost ilości chlorofilu. Ponadto zacienione krzewy dostarczają listkom większej ilości substancji odżywczych, a ich smak staje się słodszy i delikatniejszy w porównaniu z klasyczną zieloną herbatą. Tak powstaje tencha. Po zbiorach te wyjątkowe liście suszy się i mieli na proszek, który staje się matchą.

Matcha — właściwości

Zielona herbata zawiera dużo antyoksydantów, które zwalczają wolne rodniki. Jest również źródłem katechin, czyli przeciwutleniaczy, które działają przeciwwirusowo i przeciwbakteryjnie. W matchy znajduje się ich znacznie więcej niż w klasycznej zielonej herbacie. Ponadto zawiera też więcej związku zwanego EGCG (pochodna katechiny), który jest bardzo silnym antyutleniaczem o działaniu przeciwstarzeniowym.

Zielona herbata ma właściwości pobudzające z uwagi na zawartość kofeiny. W przeciwieństwie do kawy dodaje energii stopniowo, przez co nie powoduje m.in. nadpobudliwości czy skoków ciśnienia. Jest to związane z obecnością L-teaniny, aminokwasu, który spowalnia tempo przyswajania kofeiny. Efekt pobudzenia po matchy utrzymuje się kilka godzin i nie powoduje nagłego spadku energii, gdy czas jej działania minie.

Wspomniana L-teanina ma również właściwości odprężające. Wpływa też na utrzymanie prawidłowego poziomu serotoniny i dopaminy — hormonów, które odpowiadają m.in. za dobre samopoczucie i koncentrację. Długo parzona matcha ma działanie relaksujące i kojące.

Zielona herbata zawiera liczne witaminy (np. A, E, K) i substancje mineralne (m.in. potas, wapń, żelazo). Ma działanie oczyszczające organizm z toksyn i obniża poziom tzw. "złego cholesterolu" (LDL). Pobudza metabolizm, co może być przydatne w procesie odchudzania. Regularne spożywanie zielonej herbaty może wspierać układ odpornościowy.

Jak parzyć matchę?

Japońska ceremonia picia herbaty jest związana z długą tradycją i ma uroczysty charakter. Aby cieszyć się smakiem matchy, możesz zastosować uproszczony domowy rytuał parzenia herbaty. Poza dobrej jakości matchą potrzebne Ci będą specjalne przyrządy: czarka do parzenia (matchawan), bambusowa miotełka (chasen), specjalna łyżeczka (chashaku) oraz sitko. Lecz jeśli zaopatrzysz się w elektryczny spieniacz do mleka i użyjesz zwykłej łyżeczki do nakładania matchy, a całość zaparzysz w szklance, smak będzie równie wyborny.

Przepis na matchę

Masz już zestaw do matchy? To do dzieła! Przesiewamy 1 łyżeczkę matchy wprost do czarki. Dolewamy 50-100ml wody w temp. ok. 80℃ i delikatnie mieszamy. Teraz dolewamy pozostałą wodę (według uznania 100-200 ml) i spieniamy matchę miotełką, wykonując ruch zygzakowaty. Matcha jest gotowa do picia! Jeśli stosujesz bardziej nowoczesne przyrządy, wystarczy przesiać matchę do szklanki, wlać ciepłą wodę i spienić mieszankę za pomocą spieniacza do mleka.

Zastosowanie matchy

Matcha służy przede wszystkim do przygotowania smacznego i odżywczego naparu. Jednak jej piękny kolor sprawia, że coraz chętniej stosuje się ją do deserów, ciast i pralinek. Stanowi też doskonały dodatek do koktajli, jogurtu, smoothie bowl, lodów oraz matcha latte.

Ponadto matcha znalazła zastosowanie w kosmetyce. Jej działanie antyoksydacyjne doskonale sprawdza się w kosmetykach pro-age. Matcha detoksykuje i dotlenia skórę, nawilża ją i matuje oraz redukuje zaczerwienienia.

Matcha ceremonialna i matcha niebieska

Matcha matchy nierówna. Krzew herbaciany pochodzi z Chin, jednak matcha, jaką znamy współcześnie, to pomysł japoński. To właśnie Japończycy w XVI w. wpadli na pomysł zacieniania plantacji, czego efektem jest niezwykle wartościowa zielona herbata .

Najwyższej jakości japońska matcha powinna być przygotowana z liści pierwszego zbioru  powoli mielonych na kamiennych żarnach. Jej smak jest łagodny, słodkawy, a kolor intensywnie zielony. Taki produkt to matcha ceremonialna i jest rekomendowana do przygotowywania naparów. W sprzedaży dostępne są też produkty składające się z liści drugiego i trzeciego zbioru, które są nieco tańsze i polecane m.in. jako dodatek do koktajli i deserów.

Warto wczytać się w etykietę na opakowaniu, gdyż niejednokrotnie pod nazwą matcha kryją się zupełnie inne produkty. Czasami można znaleźć tam zwykłą zieloną herbatę w proszku. Oczywiście nadaje się do picia, jednak można ją nazwać jedynie funmatsucha, co oznacza zmielone liście i pąki krzewu Camelia Sinesis.

Na rynku pojawiła się też tzw. blue matcha, która z herbatą nie ma nic wspólnego. To sproszkowane kwiaty klitorii ternateńskiej lub ewentualnie dzikiego ślazu. Napar z tych roślin ma intensywnie niebieski kolor, a po dodaniu soku z cytryny zmienia się na fioletowo-różowy. Chociaż efekt jest spektakularny, blue matcha nie zawiera kofeiny ani polifenoli, których bogactwo znajdziemy w tradycyjnej matchy.

Czas na herbatę

Herbata ma swój czas. Warto zanurzyć się w japoński ceremoniał parzenia herbaty w domowym zaciszu. Wybierając matchę, wypijesz aromatyczny i smaczny napar oraz dostarczysz swojemu ciału bogactwo substancji odżywczych.