Podstawowa suplementacja przy insulinooporności

Insulinooporność w kilku słowach

Insulinooporność to stan zmniejszonej wrażliwości obwodowych tkanek docelowych, m.in. takich jak wątroba, mięśnie, czy tkanka tłuszczowa na działanie insuliny. Do jej rozwoju najczęściej prowadzą złe nawyki żywieniowe, obejmujące wysokoprzetworzoną dietę o wysokim indeksie i ładunku glikemicznym w połączeniu z nadmiarem dostarczanych kilokalorii, siedzącym trybem życia i niską aktywnością fizyczną w ciągu dnia. Dlatego bez zmiany swoich dotychczasowych, niekoniecznie dobrych nawyków żywieniowych, powrót do zdrowia i właściwego funkcjonowania może spełznąć na niczym. Tym bardziej, że insulinooporność pozostawiona sama sobie może prowadzić do wielu poważnych konsekwencji, jak cukrzyca typu 2, czy miażdżyca naczyń krwionośnych. Z tego względu nie warto czekać aż sprawa “sama się rozwiąże”, tylko zacząć jak najszybciej działać.

Zdrowy styl życia

Przy insulinooporności najważniejszą składową terapii jest aktywność fizyczna oraz bogatoodżywcza i zbilansowana dieta. Dodatkowo, w przypadku potwierdzonych w badaniach laboratoryjnych niedoborów, pomocna może być odpowiednio dobrana suplementacja. Oczywiście suplementacja zawsze powinna być dobierana indywidualnie, jednak dzienne zapotrzebowanie na niektóre  składniki ciężko pokryć samą dietą, dlatego zaleca się ich przyjmowanie w postaci suplementów diety u większości osób. Warto też zwrócić uwagę na składniki, których działanie jest nakierowane szczególnie na wsparcie prawidłowego poziomu glukozy we krwi.

Berberyna

Pozyskiwana jest z berberysu - drzewa o małych czerwonych owocach, przypominających owoce dzikiej róży. W suplementach diety zazwyczaj wykorzystuje się ekstrakt z jego korzeni. Jak działa berberyna? Wspomaga proces rozkładania glukozy w komórkach oraz ogranicza jej produkcję przez wątrobę, a także spowalnia proces rozkładu węglowodanów. Co ciekawe, berberyna może także pośrednio pomagać w odchudzaniu - przyspiesza spalanie energii, co przekłada się na utrzymanie prawidłowej masy ciała.

Cynamon

Ta dobrze znana przyprawa doskonale sprawdza się nie tylko w kuchni. Ekstrakt z kory cynamonowca poprawia regulację glukozy we krwi, zwiększa wrażliwość komórek na insulinę oraz pozytywnie wpływa na gospodarkę węglowodanową. Co więcej, może zwiększać uczucie sytości, a dzięki temu zmniejszać ochotę na słodkie przekąski, które często mają wysoki indeks glikemiczny.

Kwas alfa-liponowy ALA

Dlaczego warto zadbać o to, aby w diecie znalazły się warzywa takie, jak szpinak, pomidory, brokuły czy brukselka? To produkty bogate w kwas alfa-liponowy, który pomaga zwiększyć wrażliwość komórek na insulinę, a dodatkowo zawiera antyoksydanty, które chronią przed rozwojem wolnych rodników. Co ciekawe, kwas alfa-liponowy ma zdolność do regeneracji antyoksydantów i wspomaga działanie glutationu - silnego przeciwutleniacza, naturalnie występującego w naszym ciele.

Mio-inozytol

Jest aktywną, lepiej przyswajalną formą inozytolu, który jest niezbędny do tworzenia przekaźników sygnału insulinowego. Oznacza to, że usprawnia wychwyt glukozy przez mięśnie, zmniejszając jej stężenie we krwi. Gdzie występuje mio-inozytol? Można go znaleźć np. w owocach cytrusowych czy orzechach, ale także świeżych owocach i warzywach. Warto wiedzieć, że produkty bogate w błonnik dodatkowo poprawiają wrażliwość na insulinę i pomagają obniżyć poziom glukozy po posiłku.

Podstawowa suplementacja

W przypadku insulinooporności, podstawę suplementacji będą stanowić również witamina D3, kwasy tłuszczowe omega-3 oraz niekiedy probiotyki, magnez i witamina B12.

Podstawowe składniki są niezwykle ważne dla naszego zdrowia z racji swojego szerokiego wpływu na nasz organizm, zaczynając od działania przeciwzapalnego, modulacji odpowiedzi układu odpornościowego, a kończąc na korzystnym wpływie na mikrobiotę jelitową. Ponadto niektóre prace naukowe wskazują, że ich uzupełnienie może wywierać korzystny wpływ na regulację zaburzonej gospodarki węglowodanowo-lipidowej, która występuje przy insulinooporności.

Witamina D3

Dieta nie jest idealnym sposobem na dostarczenie organizmowi witaminy D, ponieważ niewiele produktów spożywczych jest w nią z natury bogatych. Zaledwie około 20% witaminy D pochodzi z naszej diety, a pozostałe 80% dostarcza nasza skóra poprzez syntezę witaminy D3 dzięki ekspozycji na słońce.

Dlaczego zatem tak wielu Polaków zmaga się z jej niedoborami? Przyczyn tego stanu rzeczy może być kilka. Jednym z nich jest fakt, że położenie geograficzne Polski sprawia, że tylko przez krótki okres w roku możemy przebywać na słońcu wystarczająco długo, aby organizm zdołał wytworzyć odpowiednią ilość tej witaminy. Z kolei w słoneczne dni stosujemy filtry chroniące przed szkodliwym promieniowaniem UV, które stanowią przed nimi barierę, ale przy okazji zaburzają produkcję witaminy D3.

Z powyższych względów najczęściej nie dostarczamy organizmowi wystarczającej ilości witaminy D3 lub nie stwarzamy odpowiednich warunków do jej syntetyzowania. W takiej sytuacji konieczna jest suplementacja, ponieważ witamina ta jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu.

Niektóre doniesienia naukowe mówią o tym, że niedostateczna podaż witaminy D3 może być wręcz jednym z czynników dokładających cegiełkę do przyspieszenia rozwoju insulinooporności [1]. Może to wynikać z jej potencjalnej roli w regulacji wydzielania insuliny oraz tego, że stężenie witaminy D w surowicy krwi koreluje z wartościami parametrów metabolicznych, w tym ze wskaźnikiem masy ciała (BMI), HOMA-IR (tzw. wskaźnik insulinooporności), triglicerydami, cholesterolem frakcji HDL, cholesterolem frakcji LDL, cholesterolem całkowitym  i hemoglobiną glikowaną (HbA1c) [2]. Dlatego przy insulinooporności szczególnie warto zadbać o jej dostateczną podaż, między innymi z racji jej działania przeciwzapalnego oraz ochronnego przed rozwojem chorób kardiometabolicznych (jak m.in. cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze), na które osoby cierpiące na zaburzenia gospodarki węglowodanowej są szczególnie narażone.

Przed rozpoczęciem suplementacji warto wykonać badanie 25(OH)D3 i na jego podstawie ustalić porcję suplementu. Za optymalny poziom witaminy D w organizmie uznaje się 60-70 ng/ml. Po trzech miesiącach od rozpoczęcia suplementacji należy ponownie oznaczyć 25(OH)D3, by móc określić jak zmienił się poziom witaminy D. By wynik wyszedł miarodajny, przed wykonaniem badania należy odstawić suplementację witaminy D na 3-7 dni.

Kwasy omega-3

Kwasy tłuszczowe omega-3, w tym kwas eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA) należą do wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które są niezbędne dla naszego zdrowia. Badania naukowe dowodzą, że EPA i DHA zapewniają prawidłowe funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego oraz zmniejszają nasilenie toczących się w organizmie stanów zapalnych, co jest szczególnie istotne dla osób zmagających się z insulinoopornością. Mediatory zapalne są bowiem uznawane za czynniki zwiększające ryzyko rozwoju insulinooporności, cukrzycy typu 2 i chorób sercowo-naczyniowych. Stan zapalny jest również związany z zespołem metabolicznym, który często jest następstwem niewyrównanej insulinooporności [4].

Insulinooporność w połączeniu z występującą w zespole metabolicznym dyslipidemią (nieprawidłowe stężenia lipidów i lipoprotein w osoczu krwi) stanowi większe ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 oraz chorób sercowo-naczyniowych. EPA i DHA oprócz działania przeciwzapalnego mogą wpływać także na zmniejszenie stężenia triglicerydów w osoczu, głównie w wyniku zmniejszania wydzielania wątrobowej lipoproteiny o bardzo małej gęstości (VLDL), co może przekładać się na poprawę profilu lipidowego i co za tym idzie, zmniejszenie ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 oraz chorób kardiometabolicznych [5].

Derosa i wsp. przeprowadzili trwające 18 miesięcy badanie, które obejmowało 281 osób z nadwagą lub otyłością i nieprawidłową glikemią na czczo lub nieprawidłową tolerancją glukozy. 138 pacjentów zostało losowo przydzielonych do grupy suplementującej wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (EPA i DHA) w ilości 1 g trzy razy dziennie, a 143 pacjentów do grupy placebo. W grupie osób przyjmujących EPA i DHA zaobserwowano spadek glikemii i HOMA-IR (tzw. wskaźnik insulinooporności) w porównaniu z wartością wyjściową i grupą placebo. Poziom insuliny w osoczu na czczo obniżył się w grupie osób suplementujących kwasy omega-3, a wzrósł w przypadku placebo. Cholesterol HDL wzrósł po 18 miesiącach stosowania EPA i DHA, podczas gdy triglicerydy zmniejszyły się w porównaniu z wartościami wyjściowymi i placebo [6].

Probiotyki

Niektóre doniesienia naukowe wskazują, że zmiany w mikrobiomie naszego przewodu pokarmowego, czyli tak zwana dysbioza jelitowa może przyczyniać się do progresji chorób metabolicznych, w tym stanu przedcukrzycowego i cukrzycy typu 2 [7]. Podejściem do korzystnej modulacji mikroflory jelitowej jest stosowanie żywych szczepów bakterii (tzw. probiotyków), których przyjmowanie może wpływać na poprawę wrażliwości na insulinę, zmniejszenie markerów zapalnych, poprawę profilu lipidowego oraz zwiększenie kontroli nad stężeniem glukozy w surowicy krwi u osób otyłych, zmagających się z cukrzycą typu 2 lub z dyslipidemią [8].

Magnez i witamina B12 (kobalamina)

W przypadku stosowania metforminy (leku zwiększającego wrażliwość tkanek na insulinę), może zachodzić konieczność suplementacji magnezu oraz witaminy B12, ponieważ jak wskazują publikacje naukowe, przyjmowanie jej może zwiększać ryzyko niedoboru tych składników [10] [11].

Magnez jest niezbędnym kofaktorem licznych reakcji w naszym organizmie. Według prac naukowych na niedobory magnezu może cierpieć nawet 2,5-15% populacji na świecie [12]. Na jego niedobór może wpływać nie tylko przyjmowanie metforminy, ale także przewlekły stres, wzmożona aktywność fizyczna, czy nadużywanie alkoholu. Sygnałem, który może świadczyć o jego niedostatecznej podaży mogą być skurcze w łydkach, czy drżenie powiek. Dlatego szczególnie warto go suplementować w chwilach większego stresu, natłoku pracy i oczywiście przy stwierdzonych w badaniach laboratoryjnych niedoborach. Niedobór magnezu można wykryć w badaniu krwi, sprawdzając zawartość magnezu w krwinkach czerwonych.

W przypadku niedoboru witaminy B12, jedną z konsekwencji może być rozwój niedokrwistości megaloblastycznej, dlatego przy przewlekłym stosowaniu metforminy, warto co jakiś czas monitorować jej stężenie. Do oceny wczesnego niedoboru witaminy B12 może służyć oznaczenie stężenia kwasu metylomalonowego w surowicy krwi. Jego podwyższony wynik może wskazywać na występowanie niedoboru kobalaminy. Wysycenie organizmu witaminą B12 można również ocenić oznaczając jej stężenie w surowicy krwi, jednak jest to mniej precyzyjna metoda. Najlepiej jest dążyć do poziomu jak najbardziej zbliżonego do górnej granicy wartości referencyjnych określonych przez laboratorium. Niedobór witaminy B12 można również wykryć za pomocą wskaźnika zwanego homocysteiną. Jej podwyższone stężenie w surowicy krwi może świadczyć o niedoborze witamin z grupy B.

Niezależnie od tego jakie suplementy diety są stosowane przy insulinooporności, należy zachować około 2-3 godzinną przerwę między przyjęciem leków. Należy również pamiętać, by nie popijać leków kawą, herbatą, sokiem, czy innym tego typu napojem. Wskazana jest wyłącznie czysta woda, najlepiej źródlana lub zwykła, przefiltrowana, ponieważ takie wody zawierają małą ilość składników mineralnych, które w większej ilości mogłyby wpłynąć na zmniejszenie wchłaniania leków. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat insulinooporności przeczytaj artykuł Co to jest insulinooporność? Objawy, przyczyny, skutki.